مقاله بررسی تفسیر آیات سوره بروج از تفاسیر مختلف در 48 صفحه ورد قابل ویرایش 

«كلیات تحقیق»

-چكیده ای در مورد سورة مباركة بروج

-اهمیت این سوره

-پیشینة تحقیق

- فرضیه تحقیق

-      سؤالات تحقیق

«بسم الله الرحمن الرحیم »

وَالْسَّماءِ ذاتِ الْبُروُجِ   ( 1 )  وَالْیَومِ الْمَوعُودِ ( 2  )  وَشَاهِدٍ وَ مَشهُودٍ ( 3  ) قُتِلَ اَصحابِ الأُخدودِ ( 4 ) اَلّنَارِ ذَاتِ الوَقُودِ ( 5 ) إِذْ هُمْ عَلَیها قُعودٌ ( 6 ) وَهُم عَلی ما یَفْعَلونَ بِالمُومِنینَ شُهُودٌ ( 7 ) وَ ما نَقَموا  مِنهُم اِلاّ اَن یُومِنوا بِاللهِ العَزیزِ الحَمید ( 8 ) اَلَّذی لَه ملكُ السَّمواتِ وَالاَرضِ وَاللهُ عَلی كلِّ شَی ءٍ شَهیدٌ ( 9 ) اِنَّ الَّـذینَ فَتَـنُوا المُـؤمِنـینَ وَالمُؤمِناتِ ثُمَّ یَتوبوا فَلَهُم عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُم عَذابُ الحَریقِ ( 10 ) اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَهُم جَنّاتٌ تَجری مِن تَحتِهَا الاَنهارُ ذلِكَ الفَوزُ الكَبیرُ ( 11 ) اِنَّ بَطشَ رَبِّكَّ‌ لَشدیدُ ( 12 ) اِنَّهُ هُوَ یُبدِیُ وَیُعیدُ ( 13 ) وَ هُوَ الغَفورُ الوَدودُ ( 14 ) ذُوالعَرشِ المَجیدُ ( 15 ) فَعّالٌ لِما یُریدُ (16) هَل اَتیكَ حَدیثُ الجُنودِ ( 17 ) فِرعونَ وَثَمودَ ( 18 ) بَلِ الَّذینَ كَفَروا فی تَكذیبٍ ( 19 ) وَاللهُ مِن وَرائِهِم مُحیطٌ ( 20 ) بَل هُوَ قَرءانٌ مَجیدٌ ( 21 ) فی لَوحٍ مَحفوظٍ ( 22 )

«صَدَقَ اللهُ العَلِیُّ العَظیم»

به نام خدای بخشاینده مهربان

قسم به آسمانی كه دارای برجها است و قسم به روز موعود و قسم به شاهد و شهادت دهنده، كشته و نابود گردیدند آن قومی كه آتش افروختد . آتش كه از هیزم ها افروخته شده، و خود آنان بر كنار آتش نشسته و آنها بر آنچه به مؤمنین آزار می رسانند گواهند . و كس بر عمل زشت آنها سرزنش نكرد مگر آنهائیكه ایمان آوردند به خدای غالب ستوده آن كسی كه مرا و راست پادشاهی و سلطنت آسمانها و زمین و او بر هر چیزی گواهست.

آنها كه به مكر و تدلیس به فتنه انداختند مردها و زنهای مؤمن را و از این عمل زشت ناروا توبه نكردند ، پس برای آنان است آتش دوزخ و عذاب آتش سوزان.

و انان كه ایمان آورده و عمل صالح كردند، برای آنهاست بهشت هایی كه زیر درختانش آبها جریان دارد و این حقیقتاً سعادت و فیروزی بزرگی است.

و محققاً انتقام كشیدن پروردگار تو بسیار امر سخت و بزرگی است زیرا كه او می آفریند و خلق به سوی او بازگشت می نماید. و اوست آمرزنده و دوست و صاحب عرش و بااقتدار و عزّت است. و آنچه بخواهد (‌با كمال قدرت و اقتدار ) انجام می دهد، (ای پیامبر) آیا خبردار شدی از حكایت لشكرهای فرعون و ثمود. آری آنان كافر شدند و تكذیب (پیمبران ) نمودند و خداوند محیط بر آنان است ، بلكه ابن كتاب قرآن بزرگی است كه در لوح محفوظ ثبت و محفوظ است[1].

فرضیة تحقیق:

«سورة مباركة بروج ، بیان اختصاری سرنوشت اقوامی خاص، اثر تربیتی عمده ای دارد.»

سؤالات تحقیق:

1-   اصحاب الاخدود چه گروهی بودند؟ 

2-   شكنجة مسلمانان در صدر اسلام برای چه هدفی صورت پذیرفته بود؟‌

3-   اثر بیان اختصاری داستان فرعون و ثمود در این سوره چیست؟‌

4-   اثر این سوره بر تربیت اخلاقی جوامع چگونه است؟

پیشینة تحقیق:

اكثر تفاسیری كه تا انتهای قرآن به تفسیر سور قرآن پرداخته اند، به تفسیر این سوره نیز پرداخته اند.

چكیده ای در مورد سورة بروج:

سورة بروج مكی است و بیست و دو آیه دارد.

بیان آیات این سوره مشتمل بر انذار و بشارت است ،‌و در آن به سختی كسانی را انذار كرده كه مردان و زنان مسلمان را به جرم این كه به خدا ایمان آورده اند شكنجه می كنند. نظر مشركین مكه كه با گروندگان به رسول خدا(ص) چنین می كردند، آنان را شكنجه می كردند تا از دین اسلام به شرك سابق خود برگردند.

بعضی از این مسلمانان صبر می كردند و برنمی گشتند و لو شكنجه به هر جا كه خواست برسد. و بعضی برگشته و مرتد می شدند و اینها افرادی بودند كه اینها افرادی بودند كه ایمان ضعیفی داشتند، همچنان كه در آیة “ وَمِنَ النّاسَ مِن یَقول امنا بِالله فاذا اوذی فی الله جَعَل فتنه الناس كعذاب الله، وَ مِن الناسُ مِن یعبد الله علی حرف فَاِنَّ اصابَه خیر اطمَان به وَ اِن اصابته فتنه انقلب علی وَجهَهُ ” به وضع آنان اشاره می كند. خدای سبحان در این آیات قبل از اینكه اشاره ای به اصحاب اخدود می كند و این خود تشویق مؤمنان به صبر در راه خدای تعالی است، دنبال این داستان، اشاره ای هم به سرگذشت لشكریان فرعون و ثمود دارد، و این مایة دلخوش رسول خدا و وعدة نصرت به آن جناب و تهدید مشركین است و این سوره به شهادت سباق آیاتش درمكّه نازل شده است[2].

در كل این سوره به دو بخش می تواند تقسیم شود: بخش اوّل: پیروان اخدود (‌از آیة یكم تا شانزدهم ) و بخش دوّم : حدیث سپاه (از آیة هفدهم تا بیست و دوّم) در بخش اول این سوره قسم به ستارگان و روز موعود و شاهد و مشهود است و جواب این قسم در آیة

چهارم آمده كه به اصحاب اخدود و لعنت فرستاده شده[3] تناسب نامگذاری این سوره به سورة بروج نیز به تناسب سوگندی است كه در آیة اوّل آمده است.[4]

اهمیت این سوره:

این سوره بیست و دو آیه دارد و رسول خدا (ص) فرمود،‌هر كس سورة بروج را بخواند خداوند به عدد هر روز آدینه و روز عرفه كه در دنیا بوده ده حسنه برای او بنویسد و هر كس در نماز فریضه بخواند، موقف حشروی با انبیاء مرسلین باشد.

از مصباح كفعمی است: كسیكه این سوره را در رختخواب بخواند یا موقع بیرون رفتن از منزل ، خانه و اثاث البیت و اهل و عیال همه محفوظ مانند[5].

روی هم رفته این سوره، سوره استقامت و پایمردی در برابر فشارهایی است كه از ظالمان و مستكبران بر مؤمنان وارد می شود و در لابلای آن وعده نصرت الهی نهفته است.

در فضیلت این سوره همین بس كه رسول خدا فرمود: هر كس این سوره را بخواند، خداوند بر تعداد تمام كسانی كه در نماز جمعه اجتماع می كنند و تمام كسانی كه در روز عرفه در عرفات جمع می شوند ، ده حسنه به او می دهد و تلاوت آن انسان را از ترسها و شدائد رهایی می بخشد[6].

اَلَّذی لَه ملكُ السَّمواتِ وَالاَرضِ وَاللهُ عَلی كلِّ شَی ءٍ شَهیدٌ( 9 )

سپس به بیان دو وصف دیگر از اوصاف این معبود بزرگ پرداخته و می افزاید : «همان خدایی كه حكومت آسمانها و زمین از آن اوست و بر همه چیز شاهد و گواه و حاضر است.»

در حقیقت این چهار وصف از اوصافی است كه شایستگی برای عبودیت را مسلّم می كند، قدرت و توانایی . واجد هر گونه كمال بودن ، مالكیت آسمانها و زمی و آگاهی از همه چیز.

در ضمن بشارتی است به مؤمنان كه خدا ناظر و حاضر است وصبر و شكیبایی و استقامتشان را در راه حفظ ایمان می بیند و ناظر ایثارگری های آنها است.

و البته توجه به این امر به آنها نیرو ونشاط می دهد و تهدیدی برای دشمنان به خاطر ناتوانی آنان و آزمون و امتحان است. و سرانجام طعم تلخ عذاب را خواهند چشید.[7]

این آیه، بیان دلیل برای دو صفت عزیز و حمید ، و تقدیم له، بیان حصر است این تصرف و تدبیری كه در آسمانها و زمین مشهود است، فقط برای مالك مطلق و حقیقی آنها می باشد كه همان خداوند عزیز و حمید و شهید بر هر چیزی است.

 آن قدرت تا هر یكه می آفریند، و صورت و سامان می دهد، و در ظاهر و باطن آسمانها و زمین تصرف می نماید، چیزی از آنها و آنچه در آنها  و بر آنها می گذرد از او پنهان نمی ماند و شاهد و گواه بر همه چیز است.

در این عالمی كه در سراسر آن حكمت و عدل و نظارت او حاكم است، اگر چیزی طاغیان را آزاد و دست و زبانشان را باز گذارد، از نادیدن و ناتوانی او نیست، برای این است كه خلق را بیازماید و استعدادها ظاهر شود و حق پایه و مایه گیرد و پاك و ناپاك از هم جدا گردد. «حتی یمنیر الخبیث من الطیب» و محبش بر كفر پیشگان و ستمكاران تمام گردد. هر یك از اوصاف شاهد، مشهود، شهود و شهید كه همه از شهود«مصدری» اشتقاق یافته با اوزانی در این آیات آمده كه متناسب با موضوعات خاص به خود می باشند: چشم بینائیكه در برجهای آسمای و مسكونه زمین گشوده شده، حادثه و عمل مشهودی كه خود ثبت می شود و چشم ها را به مشاهده وامی دارد. و شاهد و مشهود. چشم آن ستمكاری كه اعمال دست و زبان و جوارح خود او را در خاطرش می سپارد:  و هم علی ما یَفعَلون بِالمؤمنین شهود.

بالاتر از همه شهادت و بینایی ماكل آسمانها و زمین كه هر چشمی از او نور و بینائی دارد و زیر فرمان او هستند : وَ هُوَ علی كل شی ءٍ شَهید:‌همة اینها شهود و گواهان حقّند.[8]

متن ذیل، تفسیر عمومی آیات 1 تا 9 سورة بروج می باشد:

مؤمنان در برابر كوره های آدم سوزی، می دانیم مسلمانان مكه در آغاز سخت در فشار بودند، و دشمنان هر گونه شكنجه را بر آنان روا می داشتند و همانگونه كه در شرح محتوای سوره گفتیم هدف از نزول این سوره، هشداری است به این شكنجه‌گران كه سرنوشت اقوام مشابه خود را در گذشتة تاریخ به خاطر بیاورند.

از سوی دیگر تسلّی و دلداری و تقویت روحیة مؤمنان نخستین است و درسی است برای همة مسلمانان در طول تاریخ.[9]